Gedogen DAR

De afgelopen jaren is er geëxperimenteerd met het digitaal aanvragen van rijbewijzen (verlengen, vervangen, toevoegen categorieën), ook wel afgekort tot DAR. Dit was tot vorige maand (28 september 2024) geregeld via een zogeheten experimenteer-AMvB. Dit is nodig omdat het digitaal aanvragen van rijbewijzen niet past binnen de regels van de Wegenverkeerswet 1994. Het experiment is bevallen. De vereiste aanpassing van de Wegenverkeerswet 1994 is echter nog niet klaar, maar de experimenteerwetgeving heeft wel de maximale toepassingsduur bereikt. De minister van Infrastructuur en Waterstaat heeft besloten om de constructie van het digitaal aanvragen zolang te gedogen. 

Risico's onderzocht

Hierbij is de minister natuurlijk niet over één nacht ijs gegaan. De risico’s zijn onderzocht, de ketenpartners zijn betrokken en uiteindelijk is de Kamer geïnformeerd. Niet alleen zijn de risico’s laag, er zijn veel voordelen. Niet voor niets bericht ook de VNG positief over het besluit van de minister (https://vng.nl/nieuws/gemeenten-kunnen-gebruik-blijven-maken-van-de-dar#:~:text=Gemeenten%20kunnen%20dus%20blijven%20deelnemen,hiervan%20op%20de%20hoogte%20stellen).

Burgemeesters kunnen, als zij dat willen, digitaal ingediende aanvragen in behandeling blijven nemen en op basis daarvan rijbewijzen afgeven. De minister benoemt als risico dat de geldigheid van het rijbewijs in theorie in twijfel kan worden getrokken. De aanvraagprocedure wijkt immers af van de bepalingen in de wet. Het risico hierop is klein omdat op basis van de Wegenverkeerswet het rijbewijs niet als gevolg van een andere aanvraagprocedure ongeldig kan worden gemaakt. Met andere woorden: het juridische risico is laag. 

Risico's klein, maar toch een dilemma

DAR is meegaan in de vaart der volkeren. Het is bijna niet uit te leggen dat digitaal aanvragen van rijbewijzen in deze tijd niet zou kunnen. Er zijn bovendien vooral voordelen te zien, zo blijkt uit de evaluatie van het experiment. De juridische risico’s zijn daarnaast klein, zegt de minister. Toch stelt dit burgemeesters voor een lastig dilemma. Doorgaans moet de burgemeester strak in de wedstrijd zitten bij toetsing van de bepalingen in de Wegenverkeerswet (overigens geldt hetzelfde voor de Paspoortwet en meer producten die de gemeente verzorgt onder verantwoordelijkheid van de burgemeester). Gedogen dat iets niet volgens de eigen vastgelegde regels en wetten gaat, is de bijl aan de wortel leggen van de eigen geloofwaardigheid. 

Gerechtelijke procedure

Bij Kennisinstituut Gemeenten vertegenwoordigen we vaak burgemeesters in onder andere gerechtelijke procedures. Afgelopen zomer toogden wij nog richting de rechtbank Noord-Nederland namens een burgemeester van een van de noordelijke gemeenten. De aanvraag voor een paspoort (lees hier voor hetzelfde gemak: rijbewijs) was buiten behandeling gesteld omdat de aangeleverde pasfoto niet voldeed aan de vooraf gestelde regels. Burgemeester strak in de wedstrijd. We meldden ons bij portier van de rechtbank en mochten na onze spullen op de band gelegd te hebben en door het scanpoortje te lopen naar binnen. Daarbij liepen we langs een persoon, heftig in discussie met de (parket)politie over het feit dat zij vanuit lichamelijke integriteitsoverwegingen, soevereiniteit en mensenrechten niet door het poortje wilde. De (parket)politie gaf de keuze: via het poortje of niet naar binnen, dat zijn nu eenmaal de regels hier. (Parket)politie strak in de wedstrijd. U voelt hem al aankomen, wij troffen deze vrouw uiteindelijk in de zittingszaal. Uitkomst van de procedure, zo bleek een paar weken later, was dat er toch een aanvraag met een regelconforme foto moest komen. De Rechtspraak strak in de wedstrijd. De consistente lijn in dit verhaal is inmiddels wel te herkennen. 

Strak in de wedstrijd, of niet?

Strak in de wedstrijd zitten bij het digitaal aanvragen van rijbewijzen vinden we tijdelijk iets minder belangrijk. Dat de foto op het rijbewijs precies de goede afmetingen, contrast en ontbrekende glimlach heeft blijven we ondertussen wel onveranderd belangrijk vinden. Als burgemeester zijn hierin afwegingen te maken. Niet enkel de juridische, maar toch ook de andere, meer politiek en door gevoel gekleurde afwegingen. Hoe houd je elke ingezetene er toch nog een beetje bij? Ook bij dit soort vraagstukken kan Kennisinstituut Gemeenten de helpende hand bieden. In de eerste plaats met de juridisch bril op, maar dikwijls ook zonder die bril, met open blik voor andere belangen, afwegingen en sentimenten.