Het woonadres in de Wet Brp

Wij sluiten veel cursussen en trainingen, misschien zelfs elke, af met de opmerking dat later opkomende vragen over het onderwerp altijd aan ons gesteld kunnen worden. Een klein gebaar. Regelmatig komen er vragen van de deelnemers. Zo ook kort geleden. En wat voor een vraag. Een vraag over één van de standaardbegrippen in de Wet Brp: het ‘woonadres’. Ingegeven door de Masterclass Briefadres en het gegeven dat een briefadres pas aan de orde kan zijn als een woonadres ontbreekt. Hier hebben wij -en menig gemeente- vaak mee te maken.

Woonadres in de wet BRP

In de Wet Brp is het woonadres:

1. het adres waar betrokkene woont, waaronder begrepen het adres van een woning die zich in een voertuig of vaartuig bevindt, indien het voertuig of vaartuig een vaste stand- of ligplaats heeft, of, indien betrokkene op meer dan één adres woont, het adres waar hij naar redelijke verwachting gedurende een half jaar de meeste malen zal overnachten;
2. het adres waar, bij het ontbreken van een adres als bedoeld onder 1, betrokkene naar redelijke verwachting gedurende drie maanden ten minste twee derde van de tijd zal overnachten;

De vrager vroeg zich af hoe het begrip woonadres gelezen moet worden. Wanneer is sprake van een situatie onder 1, maar niet van een situatie onder 2 en vice versa? De rijksoverheid doet overkomen dat het hier gaat om een eenvoudig vraagstuk (https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/vraag-en-antwoord/kan-ik-een-briefadres-krijgen-als-ik-geen-vast-woonadres-heb). Uit de uitspraak van de Raad van State (RvS) van 21 december 2022 blijkt wat anders (ECLI:NL:RVS:2022:3862). Hierover straks meer. 

Drietrapsraket

In feite is het bepalen of iemand een woonadres heeft een drietrapsraket. Twee trappen onder 1 en één onder 2. Waarbij de situatie onder 2 pas in beeld kan komen als in trap 1 is vastgesteld dat het daar bedoelde adres ontbreekt. 

Eerst gaat het om de vraag op welk adres iemand woont. Bij de meeste mensen is het duidelijk waar zij wonen. En een zaak van gezond verstand; iemand woont waar hij woont. In het algemeen gaat dit ook op, maar er zullen zich altijd bijzondere situaties voordoen. Waar iemand woont wordt, zo blijkt uit de Memorie van Toelichting bij de Wet Brp, juridisch gezien bepaald door het geheel van waarneembare omstandigheden waarbij de plek waar de betrokkene slaapt een grote betekenis kan hebben. Aangesloten is bij het begrip ‘woonstede’ zoals dat in Burgerlijk Wetboek wordt gebruikt. Woonstede is volgens de Hoge Raad ‘daar waar iemand werkelijk woont met zijn gezin, waar hij de zetel van zijn fortuin heeft, zijn zaken behartigt, zijn goederen en eigendommen beheert, kortom, de plaats waar iemand niet vandaan gaat dan met een bepaald doel en tevens met het plan om, als dat doel is bereikt, terug te keren’.

De eerste twee trappen

Bij de beoordeling of iemand op een adres woont kan erop worden uitgekomen dat iemand op één adres woont, op meerdere of wellicht niet op een adres woont. Bij de eerste uitkomst is het direct klaar; het woonadres is bekend. Bij de tweede uitkomst moet  verder worden gekeken of die persoon met meerdere woonadressen in de periode van een half jaar de meeste malen op één adres zal overnachten of heeft overnacht. Bij deze beoordeling kijken we niet meer naar alle waarneembare omstandigheden, maar wordt alleen nog maar het nachtrustcriterium gehanteerd. In deze beoordeling kan de conclusie zijn dat een adres aan de definitiebepaling voldoet, maar het kan ook zijn dat geen van die meerdere woonadressen voldoet aan de definitie. In dit geval, of zoals in de derde uitkomst waarbij direct al was vastgesteld dat er geen woonadres was, moet situatie 2 beoordeeld worden.

De derde trap

Bij het beoordelen van de derde trap, de situatie onder 2, wordt gekeken waar iemand naar redelijke verwachting gedurende drie maanden ten minste twee derde van de tijd zal overnachten. In deze situatie telt alleen het nachtrustcriterium. De mogelijke uitkomsten zijn dat iemand alsnog een woonadres, in de zin van de Wet Brp, heeft of niet. Heeft iemand geen woonadres, dan kan een briefadres aan de orde zijn. 

Uitspraak Raad van State

Laten we met dit in het achterhoofd eens terugkijken naar de uitspraak van de RvS. Iemand vroeg een briefadres aan voor een beperkte periode van zo’n vier maanden. De gemeente wijst dit verzoek af, omdat die persoon in een andere gemeente een woonadres zou hebben. De RvS kan terugkijkend naar de periode van vier maanden precies vaststellen waar de aanvrager heeft verbleven. Dat is op 7 adressen en nergens meer dan één maand. De RvS concludeert vervolgens dat nergens gedurende een half jaar de meeste malen op één adres is overnacht. Ook is niet gedurende drie maanden ten minste twee derde van de tijd op één adres overnacht. Tot slot wordt geconcludeerd dat voor de gemeente duidelijk moest zijn dat er geen vaste woon- of verblijfplaats was.
Op zich is het mogelijk dat zowel gekeken moet worden op welk woonadres iemand in een half jaar het meest overnacht, en, als dit de doorslag niet geeft, daarna of gedurende drie maanden ten minste twee derde van de tijd op één adres is overnacht. Het is alleen moeilijk voor te stellen dat iemand, kijkend naar het geheel van waarneembare omstandigheden, 7 woonadressen heeft. Het is dus de vraag of toegekomen had kunnen worden aan de tweede trap. Het beoordelen op welke van de meerdere woonadressen gedurende een half jaar de meeste malen is overnacht.

Het wordt vooral duidelijk als het bepalen van een woonadres wordt weergegeven in stroomschema. 

Zo is maar weer te zien: een vraag kan simpel ogen, maar dit zegt niets over het mogelijke antwoord. Het is daarmee ook gelijk een valkuil. Een simpele vraag wordt vaak onnadenkend en makkelijk gepasseerd. Niet altijd terecht. Want het op de juiste wijze bepalen van het woonadres is van het grootste belang.

Meer weten over het woon- of briefadres in de Brp?

Tijdens onze masterclass Briefadres leer je alles over het bepalen van het woonadres, de valkuilen én de praktijk.

We komen naar je toe! Op diverse locaties door het hele land én ook digitaal, dus er is altijd een optie die bij je past.

Benieuwd of dit iets voor jou is? Of al enthousiast en wil je je meteen inschrijven?

Bekijk hier alle info en data: Masterclass briefadressen